55 - Təbrizli Şəms adil deyil ay bacı.

            Təbrizli Şəms

         adil deyil ay bacı

 Şəhidpərvər islam antiqadındır,

  Acısı sənindir, xeyri yadındır.

879

Təbrizli Şəms Allahının quludur

Getdiyi yol allahının yoludur

Şəmsi ifşa edən Türkün soludur

Şəms feodalizmin şairidir

Şəmsın Allahı Farsın taciridir

(Çünkü Allahının dilli farsçadır)

880         *- Nifrət yox, üsyan yox.

Təbrizli Şəms çok danışdı ki, deyə:

Qadın da Tanrıya gərək baş əyə,*

İstəməsə ki, kötəyini yeyə,

Quranda ki, qanunları pozmasın,

İnsan ağlı ilə yazqı yazmasın.

881    Sonuc rəhbərin məhsuludur.

Sanma ki, hər şeyi bu islam etdi*

Şəmsin öyrətdiyi də müslim etdi**

Ərbab ilə tacirə təslim etdi

Təbrizli Şəms adil deyil ay bacı,

Budur "ədaləti” ilə amacı:

 

      *- Sonuc öyrətmənlərin məhsuludur

     **- Quranı anlaya bilməyən “alim”

         Nə anlar ki, verə xalqına təlim?

 

        (Bugünkü vətən ovladı xam deyil.)

882     Qurandakı ayələrə görə.

“Ədalət”qız sinfini heyvan sanar

Qazı olmaq istedadını danar

Eşit hüquqluluq haqqı dayanar

Quran qadını tarlaya bənzətdi

Rəzil edənin haqqı rəzalətdi

883     Qurandakı ayələrə görə.

“Ədalət”qızı yarım adam sayar

Qızın gözlərindən birini oyar

Orda ki, şahidlik imzası qoyar

Deyər qardaşının payı məlumdur

Bacısınınkı üçdən bir bölümdür

884     Qurandakı ayələrə görə.

“Ədalət”  erkəkə dörd arvad alar

Ərli arvadlarına hakim qılar

Tək ərli arvadı namuslu qalar  (Eşq olsun!)

Dörtdən fazla arvad almaq zülümdür

İki ərlinin cəzası ölümdür    (daşqalaq)

885     Qurandakı ayələrə görə.

“Ədalət”qadın üçün sinə gərməz

Uşaq ilə boşanmaq haqqı verməz

Tarla məhsulunun xeyrini görməz

“Ədalət”arvadı ərə döydürər

Ərinin buyuruğuna uydurar

886

Araz istər ki, xalqını oyada

Cəhlin kökünü qazalar dünyada

Sən hələ cəhlə tapındır Konyada

Türkün milli oyunları baleti  <

Yaşadmaz qurandakı “Ədaləti”

Qadını etməz erkəkin aləti.

887   *- Eşşək axtarma ki, əldən gedər çul.

Güntay bəy də pisi yaxşı süsləyir,

Okurunu yalan ilə bəsləyir,

Gərçəklər də yalançını pisləyir.

Hər kəs doğrunu arayıb-bulacaq,

Güntay bəyin saqqalına güləcək.

 

        Şəms Təbrizinin

eşq fəlsəfəsi üzərinə söyləşi

“... Şəms fəlsəfəsinin əsasında isə “insan haqları” fəlsəfəsi

dayanmaqdadır(Güntay bəydən sormalıyıq ki, o cümlədən

qadın haqları insan haqlarının bir bölümü deyilmi? Araz).

Şəms Təbrizdə insana dərin sayqı var. Çünkü insan islam

fəlsəfəsində də deyildiyi kimi yaranmışların ən ulusudur,

ən əşrəfidir. ... Şəmsin dünya görüşündəTanrının yaratdığı

bütün varlıqlara hormət var. ...

Şəms fəlsəfəsində mevcüd olan fərd azadlığı insanın

öz fitrəti əsasında azadca yaşaya bilməsidir. ... Şəmsin

bütün təlimləri insan mehvərli olmuşdur. ...

Biz Movləvini oxuyuruqsa, dans ediriksə, demək ki,

Şəms hər an bizim içimizdə yeni dəyərlər icad edir. ...”

Güntay Gəncalp